<< powrót do działu ZDROWIE <<

TOCZEŃ U PSÓW:

Z wielu form tocznia, u psów występują jedynie dwie:
- rumieniowaty krążkowy (DLE) i układowy (SLE).

 TOCZEŃ RUMIENIOWATY KRĄŻKOWY
(LUPUS ERYTHEMATOSUS DISCOIDES - DLE)

DLE jest odmiana łagodniejszą, jej zasięg ogranicza się zazwyczaj do okolic nosa i oczu.

Jest to druga po pęcherzycy liściastej najpowszechniejsza choroba skóry na tle autoimmunologicznym u psów. Brak jest predyspozycji wiekowych i płciowych. Uważa się ją za indukowaną przez promieniowanie UV.

Predysponowane rasy to: owczarek niemiecki, collie, sheltie, siberian husky, spaniel brytyjski, niemiecki pointer krótkowłosy.

Objawy:
Pierwszym objawem jest depigmentacja okolic nosa - części pozbawionej włosów. Normalna chropowata skóra lusterka nosowego (w zbliżeniu wyglądająca jak "kocie łby"), zmienia się na gładką i lśniącą. Następnie dochodzi do pękania, krwawienia, rozwoju nadżerek i strupów. Zmiany pojawiają się na grzbiecie nosa, na granicy błony śluzowej i skóry właściwej.

Gdy zmiany staną się bardziej intensywne, pojawiają się także w okolicy oczu, uszu, mogą pojawić się również na wargach, mosznie, w okolicach sromu i poduszkach łap.
Promienie UV pogarszają stan chorobowy, więc najczęściej choroba nasila się latem.
W rzadkich i chronicznych przypadkach choroba może rozwinąć się w raka skóry.

Diagnoza:
DLE nie może być diagnozowane tylko na podstawie objawów. Podobne objawy może dawać SLE (toczeń układowy) lub chłonniak (Mucosis Fungoides, gdzie jednym z pierwszych objawów jest utrata pigmentu na nosie i wargach). Diagnozę stawia się na podstawie objawów i biopsji skóry. Tkankę poddaje się badaniu immunofluorescencyjemu.

Leczenie:
Nie da się zapobiec tej chorobie, można jedynie ją kontrolować i redukować objawy. Leczenie jest pomyślne, choć wymaga cierpliwości - zazwyczaj konieczne jest przez całe życie psa. W lżejszych wypadkach wystarczy unikanie silnego słońca i smarowanie nosa kremem z filtrem, w cięższych leki takie jak:

Prognoza:
Prognoza jest optymistyczna głównie dla przypadków wcześnie zdiagnozowanych i lekkich. Samo leczenie w zasadzie trwa przez całe życie psa, z przerwami w okresach remisji choroby. Przy cięższych przypadkach zdarzają się dodatkowo choroby oczu. Podczas remisji choroby objawy mogą ustąpić, ale mogą też nagle powrócić, nawet podczas podawania leków. Sprzyja temu okres letni, gdy jest zwiększone promieniowanie UV.

 TOCZEŃ RUMIENIOWATY UKŁADOWY
(LUPUS ERYTHEMATOSUS SYSTEMICUS - SLE)

Najpoważniejsza z wszystkich chorób autoimmunologicznych, na szczęście u psów występuje bardzo rzadko.

Nazywana jest "wielkim imitatorem", gdyż naśladuje objawy wielu innych chorób, głównie autoagresywnych, ale nie tylko. Rozpoznanie jej jest dużym wyzwaniem dla lekarzy.

W toczniu układowym dochodzi do rozregulowania mechanizmów nadzorujących tolerancję immunologiczną. Przeciwciała uszkadzają rozmaite tkanki i narządy, wywołując różne objawy kliniczne.

Niewiele wiadomo o przyczynach powstawania tej choroby. Jako czynnik indukujący powstanie tej choroby u ludzi wymieniana jest borelioza, jednak u psów takie powiązanie zdaje się nie występować. Sugeruje się, że u psów rozwój tocznia ma związek z retrowirusem typu c, nie zostało to jednak udowodnione. Bierze się również pod uwagę tło genetyczne, zakażenia wirusowe, bakteryjne, grzybicze, pasożytnicze i ekspozycje na światło słoneczne. SLE może pojawić się także przy nowotworach, oraz po stosowaniu niektórych leków, jak np. sulfonamidy, leki przeciwdrgawkowe (fenytoina), izoniazyd, prokainamid, oraz leki antykoncepcyjne.

Predysponowane rasy to: owczarki niemieckie, szetlandzkie, szkockie, staroangielskie, beagle, charty, dobermany, setery irlandzkie oraz pudle. Brak predyspozycji płciowych i wiekowych, choć większość zachorowań następuje w wieku 4-7 lat.

Objawy:
Charakterystyczne dla tej odmiany tocznia jest występowanie przeciwciał przeciwko antygenom jąder komórkowych (ANA - antinucler antibodies). Choć występują one również w innych chorobach autoimmunologicznych, a nawet u zdrowych psów, we wszystkich przypadkach tocznia układowego stwierdzono ich bardzo wysoki poziom. Przeciwciała, reagując z uwolnionymi z komórek antygenami ANA, tworzą kompleksy które wychwytywane są w kłębuszkach nerwowych, co prowadzi do rozwoju kłębuszkowego zapalenia nerek. Z tego powodu, w toczniu układowym zawsze występuje białkomocz. Kompleksy immunologiczne osadzają się też w naczyniach błony maziowej, prowadząc do zapalenie stawów. Powodują też uszkodzenia skóry, przede wszystkim w okolicach narażonych na działanie promieni słonecznych. Powstaje także wiele innych autoprzeciwciał, prowadząc do rozwoju niedokrwistości autoimmunologicznej, zaburzeń krzepnięcia krwi i wielu innych. Zwykle u psów z toczniem układowym występuje gorączka, apatia, brak łaknienia, zapalenie wielostawowe, niedokrwistość, zapalenie skóry i niewydolność nerek. Obraz kliniczny poszczególnych przypadków może być jednak różny.

Do zdiagnozowania tocznia układowego, podzielono objawy chorobowe na 2 grupy:

Diagnoza:
Objawy tocznia układowego mogą sugerować istnienie wielu innych chorób, dlatego do jego rozpoznania konieczne jest występowanie:

Zaburzenia hematologiczne, szczególnie niedokrwistość z dodatnim wynikiem testu Coombsa, kulawizna obejmująca coraz to inne kończyny, gorączka, zmiany skórne oraz białkomocz, zawsze wymagają wykonania badań w kierunku tocznia układowego.

Zapalenie wielomięśniowe i wielostawowe, oraz kłębuszkowe zapalenie nerek mogą także występować jako choroby samoistne. Trombocytopenie mogą mieć tło zarówno autoimmunologiczne, jak i towarzyszyć nowotworom, zespołom mielodysplastycznym (MDS), inwazji Babesia canis. Neutropenia z kolei może wynikać z aplazji szpiku kostnego (np. po podaniu antykoncepcji - estrogenów, cefalosporyn, chloramfenikolu) lub z zapalenia.

Leczenie:
Leczenie jest w miarę skuteczne przy szybkim postawieniu diagnozy. Statystycznie 40% psów umiera w ciągu roku od postawienia diagnozy.

Postępowanie lecznicze (zestawienie leków w postępowaniu z toczniem układowym wzięte z art. dr Janiny Łukaszewskiej, MW vol.14, nr 100'2005).

W trakcie leczenia najlepiej monitorować poziom ANA - obniżanie świadczy o cofaniu się choroby.

Prognoza:
Prognoza jest nieprzewidywalna i uzależniona od tego, które narządy zostały zaatakowane. Jeśli terapia przyniesie poprawę, to objawy ustępują na kilka miesięcy, najwyżej na rok. Zazwyczaj następuje nawrót choroby po pewnym okresie czasu.

Hodowla:
Wykazano, że do zachorowania predysponowane są psy z pewnym allelem układu zgodności tkankowej (DLA A7). Ponieważ kompleks zgodności tkankowej (MHC) dziedziczony jest w całości (na potomstwo przechodzi cały komplet tych genów od jednego rodzica, a nie losowo od obu rodziców), z hodowli powinny być wyłączone nie tylko osobniki chore, ale również ich rodzeństwo i rodzice.

Artykuł przygotowany na podstawie artykułu zamieszczonego na stronie internetowej p. Edyty Ossowskiej,
hodowczyni psów rasy RHODESIAN RIDGEBACK (www.sangoma.pl) i umieszczony za jej zgodą.

Anna Marszycka